Ўзбекистон Республикаси Президент Шавкат Мирзиёев раислигида 2023 йил 29 ноябрь куни ўтказилган видеоселектор йиғилишида суғориш тармоқларида сув йўқотишларини кескин камайтириш мақсадида 2024 йил “Каналларни бетонлаш бўйича зарбдор йил” деб эълон қилинди.
Мазкур йиғилишда сув хўжалигидаги энг долзарб муаммоли масаллардан бири бўлган каналларда ортиқча сувнинг йўқотилишига алоҳида эътибор қаратилиб, каналларни бетонлаштириш бўйича масъулларга тегишли кўрсатмалар берилди.
Бу борадаги вазифаларни амалга ошириш мақсадида 2024 йилда Сув хўжалиги вазирлиги тизимидаги ташкилотлар ҳисобидаги 1 минг 500 километр, яъни 2023 йилга нисбатан 4 баробар кўп магистрал ва хўжаликлараро каналларни бетонлаш ҳамда 2025 йилда камида 2 минг километр каналларни бетонлаш вазифаси белгилаб олинди.
Ушбу тадбирларни амалга ошириш учун Ҳукуматнинг тегишли қарори қабул қилиниб, тизимдаги ташкилотлар ҳисобидаги бетонлаш ишлари амалга ошириладиган каналларнинг манзилли рўйхатлари тасдиқланган. Мазкур қарор билан Сув хўжалигида “фавқулодда ишлаш тизими”ни ташкил қилиш бўйича доимий фаолият кўрсатадиган Республика ва Ҳудудий штаблар ташкил этилди.
Магистрал ва хўжаликлараро каналларни бетонлаш ишлари вазирлик тизимидаги “Сувқурилишинвест” давлат муассасалари буюртмачилигида объектларнинг тасдиқланган лойиҳа-смета ҳужжатларига мувофиқ белгиланган тартибда амалга оширилмоқда.
Бунда, каналларни бетонлаштириш бўйича эксплуатация ташкилотлари ва бошқа манфаатдор ташкилотлар билан биргаликда лойиҳаолди бирламчи ҳужжатлар, нуқсон далолатномалар тайёрланиб, энг мақбул лойиҳавий ечимларни ҳисобга олган ҳолда лойиҳани ишлаб чиқиш учун техник топшириқ тасдиқланади ва лойиҳачига берилади.
Тасдиқланган техник топшириққа мувофиқ, объектларнинг лойиҳа-смета ҳужжатлари тегишли лойиҳа ташкилотлари томонидан ишлаб чиқилгандан сўнг, буюртмачи ва эксплуатация ташкилотлари ҳамда вазирликнинг Тармоқ илмий-техник кенгаши томонидан кўриб чиқилади. Бунда, ҳар бир объектнинг лойиҳавий ечимларнинг тўғри танланганлиги, самарадорлиги, замонавий ресурстежамкор технологиялар ва материаллардан фойдаланилганлиги кўриб чиқилади ҳамда тегишли кўрсатма ва тавсиялар берилади.
Каналларда бажариладиган қазиш ва бетон ишлари лойиҳа-қидирув ишлари натижалари бўйича танланган лойиҳавий ечимларга асосланган ҳолда амалга оширилмоқда. Лойиҳавий ечим каналда сув оқиши каналнинг умумий узунлигидан келиб чиқиб, шунингдек, сув олиш нуқталарининг "отметка"си ҳамда каналда лойқа чўкмаслик ва канал ўзанидаги ювилишлар бўйича гидравлик ҳисоб-китобларга қараб, канални чуқурликда ўтказиш ёки кўтарма қилиб қуриш танланади.
Лойиҳалаштирилган объектлар бўйича атроф-муҳитга таъсир кўрсатилиши ҳамда экологик оқибатлар тўғрисидаги баёнот лойиҳаси ишлаб чиқилгандан сўнг Экология, атроф-муҳитни моҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги органларининг Давлат экологик экспертиза хулосаси олинади.
Шунингдек, ҳар бир объектнинг лойиҳа-смета ҳужжатлари Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги “Шаҳарсозлик ҳужжатлари экспертизаси” ДУК ва Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ҳузуридаги “Лойиҳалар ва импорт контрактларини комплекс экспертиза қилиш маркази” ДУКнинг ижобий экспертиза хулосалари олингандан сўнг бош пудратчи ташкилотни аниқлаш учун “Шаффоф қурилиш” электрон платформаси орқали тендер савдоларига эълон жойлаштирилади.
Электрон тендер савдолари натижаларига кўра аниқланган бош пудратчи ташкилот билан буюртмачи ўртасида пудрат шартномаси имзоланиб, қурилиш-монтаж ишлари сифатли қилиб бажарилади.
Қурилиш-монтаж ишлари бажарилиши устидан, буюртмачининг техник назорати, лойиҳачи ташкилотнинг муаллифлик назорати ўрнатилади, шунингдек, Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлининг Қурилиш соҳасида ҳудудий назорат инспекцияси рўйхатидан ўтказилиб, тасдиқланган лойиҳа ҳужжатларига мувофиқ сифат назорати олиб борилади.
Объектларда қурилиш иштирокчилари томонидан ёнғинга қарши, атроф-муҳит ва экологияни муҳофаза қилиш талаблари, ишловчиларнинг меҳнат хавфсизлиги ва муҳофазаси талабларига риоя қилиниши юзасидан пудратчи ташкилотларга зарурий кўрсатмалар берилиб, ижроси буюртмачилар томонидан қатъий назоратга олинган.
Бундан ташқари, сув ресурслари йўқотилиши ички суғориш тармоқларида юқори бўлганлиги боис, яъни 30-35 фоиз сувни фильтрация ҳисобига сизиб кетишининг олдини олиш мақсадида кластер ва фермер хўжаликлари томонидан ариқларни бетонлаштириш бўйича ишлар олиб борилмоқда.
Куни кеча UZDIPLOMAT.UZ сайтида “Президент топшириғи республика бўйлаб нотўғри амалга оширилмоқда” номли сарлавҳа билан эълон қилинган мақолада “Сувни тежаш мақсадида бетонланиши буюрилган ариқларни масъуллар дарахтлари билан бирга бетонлаб юборяпти” дея таъкидланган.
Мазкур мақолада кўрсатиб ўтилган ҳолатларга айрим жойларда, асосан, кластер ва фермер хўжаликларининг ички ариқ ва суғориш тармоқларида кузатилаётганлиги ачинарли ҳолат бўлиб, келгусида бу каби ҳолатларнинг олдини олиш учун жойларда вазирлик томонидан маҳаллий ҳокимият органлари билан ҳамкорликда амалий семинарлар ташкил этилади ва бетонлаш ишларини бажараётган ҳашарчиларга зарурий тавсия ва кўрсатмалар бериб борилади.
Бугун вазирлик маъмурий биносида соат 15:00 да каналларни бетонлаштириш бўйича олиб борилаётган ишлар юзасидан матбуот анжумани ўтказилади. Унда, соҳа олимлари, Экологик партия, Экология, атроф-муҳитни моҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ва бошқа вазирлик, идораларнинг вакиллари иштирок этиб, оммавий ахборот вакилларининг қизиқтирган саволларига илмий ва асосланган жавоблар берилади.
Ахборот хизмати